Trong trận tứ kết Rafael Nadal thắng đồng hương Tommy Robredo 6-0, 6-2, 6-2 tại US Open vừa qua, huyền thoại John McEnroe ngồi trong cabin bình luận đã hét lên: “Với những gì chúng ta đang xem ở đây, chàng trai này là Leonardo da Vinci, là Albert Einstein của tennis”. Những sự so sánh kiểu này không còn lạ trong tennis. Roger Federer trong thời kỳ đỉnh cao được mang ra so sánh nhiều nhất.
Chính McEnroe đã từng ví Federer như Da Vinci. Cây bình luận nổi tiếng Simon Barnes của tờ The Times (Anh) còn khẳng định “kiếp trước của Federer là Da Vinci” để tôn vinh bàn tay của anh. McEnroe lần khác so sánh Federer với nghệ sĩ ballet người Nga Mikhail Baryshnikov để tôn vinh đôi chân của anh. Rồi có một bài báo năm 2006 của tác giả David Foster Wallace mô tả phong cách của Federer so với các đồng nghiệp còn lại như “một nghệ sĩ trình diễn nhạc Mozart giữa buổi diễn của ban nhạc rock Metallica”...
Nhưng việc McEnroe vừa đem Nadal ra so sánh với Da Vinci nghe có vẻ gì đó không ổn. Từ khi nổi lên vào năm 2005, hình ảnh chiếc áo hở nách ướt đẫm mồ hôi, khuôn mặt luôn đanh lại và lối chơi thiên về thể lực của Nadal được đem ra so sánh với “bò tót”, “cướp biển”... nhiều hơn là với một danh nhân nào đó.
Tuy vậy, McEnroe đưa Nadal ra so sánh với Da Vinci cũng có một cái lý riêng. Ông không so động tác của Nadal với nét cọ của Da Vinci, mà so bộ não của hai người. Da Vinci từ trước đến nay luôn được chúng ta mặc định là một danh họa. Song cũng như Einstein, Da Vinci là một nhà khoa học, một kỹ sư. Bản phác thảo về máy bay của ông còn ra đời trước máy bay đến vài thế kỷ. Da Vinci biết chính xác từng loại vật liệu nào đặt vào đâu là hợp nhất, biết rõ vật thể nào mang hình dáng gì là phù hợp nhất.
Ngay từ đầu sự nghiệp, Nadal đã phát triển cú forehand đưa bóng bay rất cồng, nặng, xoáy khiến các đối thủ khiếp nhược. Nadal cũng sớm nhận ra chỉ có một cách tiêu diệt được sự thống trị của Federer bằng những cú đánh bóng nảy cao vào phía bên trái người đối thủ. Với các đối thủ khác, Nadal cũng đều có đối sách phù hợp, ví như trong trận thắng Fognini ở vòng 3 Roland Garros. Trận đó, Fognini đã chơi rất hay, với những cú đánh liều lĩnh ở các góc cạnh rất khó. Nhưng anh không qua được Nadal. Bí quyết của Nadal: “Với những tay vợt chơi kiểu như vậy, tôi kiên nhẫn đưa bóng vào một vị trí cố định để cho anh ta mất hết hứng thú”. Các chuyên gia như McEnroe và Brad Gilbert cùng đồng ý: “Nadal là người giải quyết vấn đề giỏi nhất trong các game đấu”.
Djokovic đã phát hiện được những điểm yếu trong lối chơi từ cuối năm 2010: backhand yếu và hầu như chỉ đánh chéo sân, forehand quá thống trị trong lối chơi, chậm trở lại cuộc chơi sau cú giao bóng... Djokovic với sự cân bằng tốt hơn, khả năng dứt điểm bằng cả hai bên tay tốt hơn phát triển thêm cú trả giao bóng rất sớm để đánh bại Nadal trong suốt năm 2011.
Nadal và ông chú Toni của anh dùng cả mùa thu 2011 để tìm cách giải quyết “vấn đề Djokovic”. Và một số điểm chính này đã giúp Nadal lập lại thế cân bằng với Djokovic năm 2012 và áp đảo trở lại đối thủ năm 2013: giao bóng nhanh và chú trọng đến việc biến đổi điểm giao bóng; đánh dọc dây nhiều hơn ở hai bên tay, đặc biệt là bên backhand; không tham gia các loạt đánh bóng dài bằng các đường bóng trung tính mà đánh bóng với sự quyết liệt hơn; phòng ngự không ngừng và buộc Djokovic phải tung ra cú dứt điểm; luôn dõi mắt tìm kiếm những thời khắc Djokovic tạm lắng xuống trong lối chơi để thực hiện những cuộc tấn công chớp nhoáng...
Trong trận chung kết U.S. Open vừa qua, Nadal đã thực hiện thành công chiến lược đó. Anh phòng thủ bằng tất cả các vũ khí của mình để Djokovic phát nản và tung ra những cú dứt điểm hỏng. Cú giao bóng đa dạng không cho Djokovic thiết lập thói quen trả giao bóng theo một kiểu nhất định nào.
Nadal nắm bắt những thời điểm Djokovic xuống tay rất hợp lý: Đó là set đầu khi dư âm 5 set đấu của Djokovic ở trận bán kết vẫn còn; là set 3, khi Djokovic thất vọng do không bẻ được game Nadal giao bóng để nâng tỉ số lên 3-0 và khi Djokovic không bẻ được game giao bóng của Nadal ở tỉ số 4-4, 0-40; là set 4, khi Djokovic có dấu hiệu suy sụp. Mất 3 giờ 20 phút, Nadal hạ Djokovic 6-2, 3-6, 6-4, 6-1.
Nadal dù bị cái đầu gối hành hạ nhưng 9 năm qua, năm nào anh cũng có ít nhất một Grand Slam, chuỗi năm dài nhất trong số tất cả các tay vợt trong lịch sử, chính là nhờ bộ não của anh. Anh là vua đất nện, điều đó không thể phủ nhận. Và mùa này anh còn chứng tỏ mình là vua sân cứng, mặt sân anh vốn không ưa nhất. Cả 22 trận trên sân cứng năm nay, Nadal thắng cả 22 trận. Mùa giải còn tiếp tục ở phía trước, ngôi số 1 cuối năm sẽ thuộc về Nadal.
Ở tuổi 27, Nadal đã có 13 Grand Slam, chỉ còn thua Pete Sampras với 14 Grand Slam, thua Roger Federer với 17 Grand Slam. Vua đất nện đã mở rộng địa hạt sang mặt sân cứng, vậy ai có thể cản trở được Nadal san bằng số lần vô địch Grand Slam với Federer để trở thành tay vợt xuất sắc nhất mọi thời đại? Có, vẫn là Djokovic. Anh sẽ tìm giải pháp để giải quyết lại “vấn đề Nadal”. Cuộc đấu trí giữa hai tay vợt này sẽ còn tiếp diễn.
Trong 20 năm qua ở chung kết U.S. Open, chỉ duy nhất một tay vợt giành chức vô địch sau khi thua set đầu tiên, đó là Juan Martin del Potro năm 2009.
10 trong 11 lần gặp nhau gần đây nhất giữa Nadal và Djokovic, tay vợt nào thắng set đầu trước, tay vợt đó sẽ giành chiến thắng chung cuộc.
Djokovic có 46 cú winner so với 27 của Nadal. Nhưng Djokovic phạm đến 53 lỗi tự đánh bóng hỏng so với chỉ có 20 của Nadal.
Thành tích của Nadal từ đầu năm tới nay là 60 trận thắng – 3 trận thua trước Horacio Zeballos ở Chile, Djokovic ở Monte Carlo, Steve Darcis ở Wimbledon.
Từ đầu năm tới nay, Nadal dự 13 giải, 12 giải vào chung kết và vô địch 10 giải.
Nadal hiện chỉ kém Djokovic 120 điểm trên bảng xếp hạng ATP.
